Viết về blockchain và tiền mã hóa (crytocurrencies)

Có một số bạn hỏi tôi tại sao dạo gần đây tôi hay viết về blockchain và tiền mã hóa (crytocurrencies) mà ít viết về các đề tài quản trị kinh doanh. Thật ra, tôi rất muốn viết nhiều về các đề tài thuộc lĩnh vực quản trị kinh doanh, nhất là những xu hướng mới như dữ liệu số hóa, big data, machine learning… những đề tài, theo tôi nghĩ, sẽ hữu ích cho các doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và sắp tới.

Tuy nhiên gần đây, xu hướng nhiều bạn trẻ tham gia vào thị trường mua bán các đồng tiền mã hóa (gọi tắt là các đồng coin) trong khi thiếu các hiểu biết và lẫn kinh nghiệm cơ bản về đầu tư, trading, về các khái niệm mới như blockchain, token, ICO… lại bị tác động bởi cái gọi là FOMO (fear of mising out). Đây là một khái niệm mà tôi tạm gọi là nỗi sợ hãi bị nhỡ tàu. Khi bạn thấy nhiều người lên tàu và nhìn thấy họ vui vẽ qua ô kính, đến một lúc nào đó bạn sẽ sợ hãi vì nghĩ mình bị bỏ lại và kết quả là bạn sẽ cố nhảy lên tàu cho bằng được như mọi người. Bạn thấy nhiều người chơi coin và giàu lên, lúc đầu bạn còn đắn đo suy nghĩ vì biết mình không rành lĩnh vực này. Nhưng càng lúc, càng thấy nhiều người bổng chốc trong thời gian ngắn trở thành tỷ phú, lúc này FOMO chiến thắng và bạn quyết định lên tàu với bất cứ giá nào. Đây là điều nguy hiểm bởi vì bạn không thấy và không biết có bao nhiêu người trắng tay vì lên tàu sai thời điểm và nhất là thiếu hiểu biết.

Phàm việc gì cũng có hai mặt tốt và xấu. Khi chúng ta không hiểu rỏ về bản chất của vấn đề, chúng ta sẽ có thiên kiến và đi đến nhũng quyết định sai lầm. Thí dụ như đầu tư và đầu cơ.
Khi nói đến đầu cơ, rất nhiều bạn cho rằng đầu cơ là xấu, không giúp gì cho xã hội, chỉ là tiền chảy từ túi này sang túi khác. Nghĩ như vậy là phiến diện, chỉ nhìn thấy một góc cạnh của vấn đề.
Đầu tư (invesment) theo tự điển Hán Việt (xem hình) là gồm từ “đầu” với nghĩa bỏ vào và từ “ tư” với nghĩa của cải, vốn. Như vậy đầu tư là việc bỏ tiền vào để hình thành nên tài sản, của cải vốn liếng và sinh lợi.
Còn đầu cơ (speculation) thì theo tự điển Hán Việt (xem hình) là gồm từ “ đầu” và từ “ cơ” với nghĩa cơ hội. Như vậy đầu cơ là việc bỏ tiền vào các cơ hội để sinh lợi.
Mục đích chính của đầu tư hay đầu cơ là như nhau cũng chỉ là sinh lợi cho món tiền mình đã bỏ ra. Nhưng hình thức và thời gian khác nhau. Đầu tư thường mang tính cách lâu dài, đầu cơ mang tính ngắn hạn.

Bạn bỏ tiền ra mua một căn nhà dù mục đích chỉ để ở hay cho thuê để kiếm thêm thu nhập, nhưng coi là tài sản và không bán dù giá có lên hay xuống thì là đầu tư. Nhưng, nếu thấy thị trường được giá mà bán thì đó là đầu cơ. Cổ phiếu cũng vậy. Bạn mua và nắm giử như một tư cách cổ đông vì thích mô hình kinh doanh của Doanh nghiệp đó. Bạn không quan tâm đến giá thị trường bên ngoài cổ phiếu lên xuống. Thì gọi là đầu tư. Nhưng, bạn mua và nắm giữ cho đến một lúc nào đó bán ra kiếm lời thì đó là đầu cơ.

Vậy, đầu tư và đầu cơ cái nào giúp phát triển xã hội? Tất nhiên, đầu tư là trực tiếp bỏ tiền vào các doanh nghiệp tạo ra của cải hay dịch vụ phục vụ xã hội. Nhưng, đầu cơ lại là gián tiếp giúp cho doanh nghiệp và xã hội phát triển. Lấy thí dụ ở thị trường Bất động sãn, các chủ dự án bỏ tiền ra để xây dựng nhà. Đây là việc có ích cho xã hội. Có người mua nhà để ở gọi là đầu tư. Nhưng nếu không có những nhà đầu cơ, thì chủ đầu tư dự án đó làm sao có thể thu hồi vốn nhanh để tiếp tục phát triển dự án khác. Nhà đầu cơ còn gọi là nhà đầu cơ thứ cấp. Nhờ có họ thị trường mới phát triển.

Lấy thí dụ khác, giả sử nếu một doanh nghiệp X gọi vốn phát hành ra 100 cổ phiếu, và có 100 nhà đầu tư mua để nắm giử để làm cổ đông. Vậy thử hỏi, cp của doanh nghiệp X đó làm sao có để bán trên thị trường chứng khoán, và như vậy muôn đời cũng chỉ nằm ở mệnh giá. Nhưng, nếu có các tay đầu cơ, họ mua và bán cổ phiếu X đó trên thị trường khi có cơ hội. Điều này sẽ giúp cho giá của cp X thay đổi cho dù doanh nghiệp X vẫn vậy. Khi giá lên, Doanh nghiệp X có thể phát hành thêm cổ phiếu để gọi vốn và từ đó tạo ra của cải giúp ích cho xã hội.

Chính vì thế mà chúng ta có thuật ngữ FDI (foreign direct investment). Thực tế chứng minh dòng vốn FDI trực tiếp giúp cho quốc gia tạo ra nhiều sản phẫm, góp phần tăng trưởng GDP, nhưng lại có rất nhiều rào cản, khiến FDI khó phát triển. Nhưng dòng vốn ngoại gián tiếp thông qua sàn chứng khoán lại rất dễ dàng và rất lớn. Chính điều này đã giúp không ít doanh nghiệp Việt Nam phát triển. Dòng vốn này đa phần là đầu cơ.
Hãy xem thí dụ, chúng ta tới trường đua ngựa, có mấy ai nghĩ đến việc đầu tư chăm sóc con ngựa để thi lấy giải. Người ta mua vé để cá cược tìm cơ hội xem con nào sẽ thắng. Nhưng chính điều này lại gián tiếp giúp phong trào đua ngựa phát triển thông qua trường đua.

Vậy, không thể nói cái nào hữu ích hơn cái nào. Cả hai là cộng sinh. Đầu tư mang tính cách trực tiếp , còn đầu cơ là gián tiếp. Nhờ có đầu cơ giúp cho việc đầu tư phát triển nên cã hai đều tốt cho xã hội. Chỉ khi nào có hành vi trục lợi thì dù đầu tư hay đầu cơ đều xấu. Đầu tư vào doanh nghiệp nhằm chiếm hữu với mục đích xấu, hay tạo ra sản phẫm độc hại hay có hại là xấu. Đầu cơ tích trử, tạo khan hiếm để trục lợi là xấu. Đầu cơ với hành động “ bơm – xã” của đội lái hay cá mập trên thị trường chứng khoán là xấu.

Kết luận, làm gì cũng cần hiểu rỏ bản chất của vấn đề để đừng bị FOMO hay hay người khác tác động. Tôi không kêu gọi các bạn nên đầu tư, đầu cơ vào coin hay vào bất kỳ thứ gì hay ngược lại. Mỗi người có hoàn cảnh khác nhau, nên chuyến tàu và đích dến khác nhau. Bạn phải ra quyết định của chính mình trên cơ sở hiểu rỏ bản chất của vấn đề. Đừng như Thơ của Bút Tre có nói:” Hàng đầu không biết đi đâu. Đi đâu không biết hàng đầu cứ đi.”
Trong thời gian sắp tới, như đã hứa, tôi sẽ giành thời gian để giúp các bạn hiểu rõ muốn kiếm tiền từ coin thì nên biết những gì như làm sao xây dựng danh mục đầu tư, nên theo chiến lược gì …và những cạm bẫy nào nên tránh. Ngoài ra, tôi cũng sẽ giành thời gian để tiếp tục hành trình chia sẽ kiến thức cho các doanh nghiệp Việt Nam. Các bạn chờ nhé. Ai cần gì thì đặt hàng nhé!

Lai Ho