Các hiểu thấu đáo và cặn kẽ về chơi coin

Năm 2020, khi nền kinh tế của thế giới bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid, thì củng là lúc thời đại của các đồng tiền mã hóa (Crypto currencies) lên ngôi. Có lẽ do người ta không còn cơ hội kinh doanh trong cái thế giới cũ đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi các lệnh cách ly, nên thế giới kinh doanh online đã bùng phát và cũng có lẽ do rãnh rổi nên sinh nông nỗi, từ đó người ta đã phát minh ra nhiều kiểu kiếm tiền trên không gian online để rồi từ đó phát triển mạnh khái niệm DeFi ( decentralized finance- thị trường tài chính phi tập trung) có từ thời 2018, và cho ra đời nhiều dịch vụ, công cụ mới như Dex, Yield Farming,…

Vậy DeFi thực sự là gì?

Đúng như tên gọi, DeFi là thị trường tài chính phi tập trung, nghĩa là mọi giao dịch ở đây đều không cần đến bên thứ ba làm trung gian. Lâu nay, khi bạn muốn mua, bán đồng coin của bạn thí dụ như bitcoin, bạn phải thực hiện trên các sàn giao dịch như Binance, coinbase… Các sàn này củng mang tính cách quản lý tập trung tương tự như một ngân hàng, cho nên mặc dù tiền trong ví của bạn nhưng cũng tương tự như là tiền trong tài khoản ngân hàng thôi. Khi bạn thực hiện giao dịch mua, bán thì vẫn đòi hỏi KYC (know your customer- là các quy định kiểm tra về danh tính để tránh lừa đảo, nhầm lẩn). Nhưng ở thị trường DeFi thì không cần. Các ví có thể giao dịch trực tiếp với nhau thông qua các smart contract, không đòi hỏi KYC.

Vậy trong DeFi có những hoạt động gì?

Hiện nay, trong DeFi có các hoạt động như cho vay tài sản (assests lending), giao dịch phi tập trung (DEX- decentralized exchange) và sinh lợi tài sản (Yield/liquidity Farming). Ngoài 2 dịch vụ cho vay tài sản và giao dịch thì ai cũng biết, thì dịch vụ gọi là yield liquidity farming là một dịch vụ mới và phát triển rất nhanh.

Farming hay chính xác hơn là farming coin được hiểu đơn giản là nơi nuôi trồng đồng coin, vậy yield liquidity farming, là nơi chúng ta làm sinh lời đồng coin của mình nhờ sự thanh khoản. Để hiểu điều này, chúng ta phải đi từ khởi đầu là DeFi lending- cho vay phi tập trung. Vay thì ai cũng hiểu. Nhưng ở đây ai là người cần vay? Đa phần là những người muốn vay để short sale ( bán khống- xin xem lại bài tôi viết về đề tài này). Như vậy nếu bạn có coin, bạn có thể tham gia vào thị trường DeFi lending để cho vay để sinh lời chứ không chỉ chờ giá lên để bán. Nhưng thật ra DeFi chỉ nhắm đến các quỹ lớn (gọi là whale) cần vay vài triệu, nên cũng từ đó phát sinh ra liquidity pool- tạm dịch là quỹ thanh khoản chung. Bạn có 1 BTC, OK bạn chỉ cần tham gia vào một liquidity pool là bạn trở thành Liquidity provider (LP)- người cung cấp thanh khoản cho quỷ.

Khi quỹ cho vay, quỹ sẽ nhận được phí cho vay và chia lại cho bạn dựa trên cái smart contract mà bạn ký với quỹ khi bạn tham gia. Theo hình dưới đây có thể thấy cái tỷ suất sinh lời hàng năm (APY- annual percentage yield) của các đồng coin trên các sàn khác nhau. Theo đó bình quân từ 6-10%. Chúng ta có thể thấy, nếu các quỹ (pool) càng uy tín, càng ít rủi ro sẽ thu hút được nhiều LP, nhưng như thế đồng nghĩa tiền kiếm được khi cho vay sẽ phải chia cho nhiều người nên APY sẽ thấp. Vì thế để hấp dẩn LP, một số sàn còn tạo ra đồng token quản trị của quỷđể thưởng cho các LP. – Như sàn compound có đồng token quản trị COMP. Đồng này được tạo ra mỗi khi một khối Ethereum được khai thác (cứ sau 15 giây) với số tiền tỷ lệ thuận với lãi tích lũy.

Cần biết rằng, khi tham gia vào một sàn, dù bạn là người cho vay hay đi vay, thì số coin của bạn khi tham gia vào sẻ bị khóa như một dạng thế chấp và quy đổi thành đồng coin của sàn để tiện quản lý. Dựa vào số dư này bạn sẻ hưởng lải suất và theo nguyên tắc gửi bằng đồng nào hưởng bằng đồng đó. Và nếu bạn có nhu cầu vay, bạn củng được vay tương ứng theo một tỷ lệ rủi ro nào đó thí dụ vay được 50% của số dư.
Vậy đó, trong DeFi, vay hay đi vay rất dễ dàng chẵng cần chứng minh gì cả, chỉ cần có ví và ví có tiền. Dĩ nhiên, quy luật của tài chính là high risk high return lúc nào cũng đúng. Lợi nhuận càng cao rủi ro càng lớn. Sàn uy tín thì luôn có số giá trị bị khóa cao và theo đó lợi nhuận sẽ thấp.

Tuy nhiên đã gọi là nuôi trồng (farming) thì có nhiều cách chứ không chỉ là cho vay. Những mô hình gọi là hoán đổi (swap) như pancakeswap như hình dưới đây, với cặp coin DAI-BNB cho tỷ lệ lợi nhuận APY lên đến 23.594 % hay 64% ngày. Nhưng tổng số giá trị bị khóa chỉ là $165.734. Còn cặp TWT-BNB, có APY 464% hay 1.27% ngày với tổng giá trị bị khóa là $16.841.788.

Mô hình DeFi Swap hay còn gọi là hoán đổi phi tập trung, như các sàn Uniswap hay Sushiswap, là những sàn để mọi người có thể hoán đổi từ đồng coin này sang đồng coin khác mà không cần các sàn trung gian quản lý tập trung như trước đây. Nói đơn giản, các mô hình DeFi swap dựa trên cơ sở gọi là Cơ chế Thanh khoản Tự động (Automated Liquidity Protocol) Khi bạn muốn mua hay bán giữa 2 cặp coin với nhau, Uniswap sẽ TỰ ĐỘNG hoán đổi cho bạn. Đây là cơ chế Automated Market Maker (ANM), với có chế này, Uniswap sẽ chia thành nhiều pool với các cặp coin khác nhau, thí dụ như pool ETH/USDT. Nếu chúng ta gọi số ETH trong pool là X và số USDT trong pool là Y. Uniswap sẽ lấy 2 số này nhân với nhau, để ra tổng thanh khoản của pool (gọi nó là k). k= X * Y. Và thí dụ có anh A mua 1ETH với giá 300 USDT bằng pool ETH/USDT. Thực chất hành động này của anh A là gửi 300 USDT vào pool và lấy ra khỏi pool 1 ETH. Điều này làm giá ETH trong pool tăng lên, do bản chất k luôn giữ nguyên.

Từ mô hình swap đơn giản này lại phát sinh ra các mô hình khác với tên gọi cake, như pancakeswap. Với mô hình như vậy, ngoài việc hoán đổi, còn có thể farming với đồng CAKE.

Kết

Như tựa đề đã nói:” chơi coin”. Tôi muốn các bạn hiểu rằng hiện nay, các đồng crypto currency gọi tắt là coin chỉ là một dạng hàng hóa kỷ thuật số, không phải là chứng khoán củng không là hàng hóa vật chất như vàng để gọi là đầu tư. Mặc dù các đồng coin đã phát triển với nhiều tính năng hay, nhưng không biết bao giờ mới có thể có chức năng thanh toán như đồng tiền pháp định (Fiat money). Đây là cuộc chiến giửa các thế lực. Không một nhà cầm quyền nào trên thế giới này chấp nhận mất đi quyền lực in tiền và quản lý tiền. Mỹ đang có đồng đô la mạnh có lẽ không bao giờ chấp nhận một thứ khác thay thế nó. Nếu có thì chỉ là phiên bản điện tử thay thế cho tiền giấy. Nhưng ai biết được tương lai.

Bài viết này, tôi cũng không cổ súy các bạn “chơi” coin bằng các hình thức như farming hay swap. Nhưng các bạn cần hiểu rỏ bản chất của các mô hình này là gì. Chỉ những ai hiểu rõ mới có thể chơi. Đây là cơ hội nhưng cũng lắm rủi ro. Dao, kiếm là công cụ hữu ích cho người biết sữ dụng, nhưng tục ngữ có câu: “ chơi dao có ngày đứt tay”. Điều cuối cùng và quan trọng để thành công nếu bạn muốn chơi là bạn phải có chiến lược và biết quản lý rủi ro.

(Fb Lai Ho)