Một dự án có thể hội tụ tất cả các yếu tố thành công: đội ngũ phát triển tốt, marketing tuyệt vời, hỗ trợ tốt… Nhưng chỉ cần có kế hoạch tokenomics tồi tệ, thì đó chính là một cơn ác mộng.
XÁC ĐỊNH TOKENOMICS CỦA DỰ ÁN TỐT VÀ XẤU
Tokenomics có thể được mô tả là khoa học của nền kinh tế token. Từ này được đặt ra bằng cách ghép từ “token” và “economics” với nhau. Một trong những cách sử dụng sớm nhất của thuật ngữ tokenomics liên quan đến mật mã có thể được tìm thấy trong bài báo trên Medium năm 2017 của William Mougayar có tiêu đề: Tokenomics – Hướng dẫn kinh doanh về cách sử dụng, tiện ích và giá trị token.
Tokenomics đã trở nên thiết yếu đối với mọi dự án tiền mã hóa với token gốc dùng để trao đổi. Họ đã chuyển đổi từ việc chỉ ra cách một dự án có kế hoạch sử dụng token của nó để xác định tương lai của dự án, bởi vì các tokenomics được liên kết chặt chẽ với lộ trình, mô hình kinh doanh và lịch trình cấp vốn của dự án.
Tokenomics của dự án thường có thể cho bạn biết triển vọng tương lai của nó là gì, do đó làm cho việc phân biệt giữa điều tốt và điều xấu trở nên quan trọng. Với nhiều tác nhân xấu trong thế giới tiền mã hóa, thật khó để phân biệt hai yếu tố này. Mặc dù hầu như không thể thực hiện đúng, nhưng chúng tôi đã có một số mẹo và thủ thuật để giúp bạn loại bỏ những tác nhân xấu và mã số sai lệch. Đây không phải là lời khuyên tài chính.
SỰ BÙNG NỔ CỦA TOKENOMICS
Vào năm 2017, các đợt chào bán token ban đầu (ICO) đã tạo ra làn sóng cho việc định giá tài trợ điên rồ cho các dự án mới, trong bối cảnh phần lớn chúng là scam và rug pull. Ước tính vào năm 2018, hơn 900 dự án tiền mã hóa đã huy động được tổng cộng 21,7 tỷ đô la thông qua phát hành token. Giá trị gia tăng của phương pháp huy động vốn này bao gồm quyền tự do mà chủ dự án có được với các khoản tiền huy động được so với việc báo cáo và giám sát nghiêm ngặt thường được các công ty đầu tư mạo hiểm truyền thống yêu cầu.
Năm 2020 đã chứng minh rằng nền kinh tế token đã sẵn sàng để tỏa sáng. Các ICO đã có một hình thức mới trong STO và cứ thế tiếp tục chu kỳ. Các IDO đã cung cấp một phương pháp an toàn hơn cho các nhà đầu tư bán lẻ để hỗ trợ tài chính cho các dự án yêu thích của họ để đổi lấy các token, nhưng scam và rug pull vẫn luôn hiện hữu. Như đã nói, không thể loại bỏ những tác nhân xấu 100% và do đó, tôi muốn người dùng lưu ý những rủi ro liên quan đến việc tham gia IDO của bất kỳ nền tảng.
XÁC ĐỊNH CÁC PHẦN TỬ TRONG TOKENOMICS
THỜI GIAN VESTING
Thuật ngữ này là một thuật ngữ quen thuộc trong cả các dự án tiền mã và truyền thống. Các công ty truyền thống thường trao cho những nhân viên sớm được trao cổ phần mà họ chỉ có thể nhận được toàn quyền sau một thời gian nhất định. Những cổ phiếu được trao này được phân tán với thời hạn khóa cho các nhà đầu tư và đồng sáng lập để giữ họ gắn bó với dự án trong một thời gian nhất định.
Vesting là quá trình khóa và phân phối token trong một khoảng thời gian nhất định để tránh token bị bán phá giá. Các vòng private thường có thời gian khóa lâu hơn vì token sẽ được phân bổ cho các nhà đầu tư tư nhân với giá hấp . Các đợt bán công khai có thời gian khóa ngắn hơn, thời gian trung bình từ 3 – 5 tháng. Các dự án có ít hoặc không có thời gian khóa thường dẫn đến bán tháo lớn, dẫn đến giá token giảm.
SỨ MỆNH DỰ ÁN VÀ SỰ PHÙ HỢP VỚI THỊ TRƯỜNG
Điều quan trọng cần lưu ý là tokenomics của một dự án không đứng riêng lẻ, nó phù hợp với một doanh nghiệp thực tế phải cung cấp một sản phẩm hoặc dịch vụ để tạo ra thu nhập. Do đó, dự án phải phù hợp với thị trường để đưa nó vào vị trí thành công. Đầu tư vào một dự án mà không hiểu rõ kế hoạch kinh doanh, sứ mệnh và mục tiêu của nó là một rủi ro cao. Một dự án không thể thành công với một kế hoạch kinh doanh không phù hợp với thị trường.
Sự phù hợp thị trường tốt có thể được xác định bằng cách thực hiện nghiên cứu thị trường về các đối thủ cạnh tranh nhằm giải quyết cùng một vấn đề, cũng như nghiên cứu nhu cầu của khách hàng.
ĐỘI NGŨ PHÁT TRIỂN VÀ NHỮNG NGƯỜI ỦNG HỘ(VC)
Các dự án có nhiều khả năng thành công hơn với các nhóm có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực công việc của họ. Học vấn còn phải trải qua một chặng đường dài nhưng kinh nghiệm mới là con gà đẻ trứng vàng. Các đội có kinh nghiệm thường biết cách giải quyết các vấn đề của ngành tốt hơn các đội thiếu kinh nghiệm. Các VC cũng thường tham khảo kinh nghiệm của nhóm để đảm bảo rằng họ đang hỗ trợ một dự án với một nhóm mạnh. Đó là một quy tắc vàng trong thế giới VC để đảm bảo rằng nhóm có đủ công cụ để xử lý số vốn được yêu cầu.
KIỂM TOÁN HỢP ĐỒNG THÔNG MINH
Điều quan trọng là dự án mong muốn của bạn phải được kiểm toán hợp đồng thông minh. Kiểm toán đảm bảo rằng hợp đồng thông minh của dự án không có lỗ hổng bảo mật khiến phần mềm có nguy cơ bị lợi dụng – điều này cuối cùng có thể ảnh hưởng đến số tiền bạn đã đầu tư! Điều quan trọng không kém là đảm bảo rằng bạn thực hiện kiểm tra thẩm định đối với các dự án đã tuyên bố được kiểm toán bởi các công ty phần mềm kiểm toán hàng đầu như Certik và ConsenSys Diligence. Hãy truy cập trang web của kiểm toán viên và tìm kiếm dự án để đảm bảo các tuyên bố của họ là chính xác.
CÁC MẪU NGHIÊN CỨU VỀ TOKENOMICS
Các tokenomics sau đây là từ các dự án mà chúng tôi đã nghiên cứu, được tương tác trực tiếp hoặc được quan sát trong quá trình đi qua. Tên dự án sẽ không được tiết lộ vì lý do bảo mật.
NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH A: TỐT (ẢNH 1)
Nghiên cứu điển hình A được coi là một tokenomics nói chung tốt vì có 3 khía cạnh cụ thể: Phân bổ chung token, thời gian vesting, cách sử dụng token.
PHÂN BỔ CHUNG CÁC TOKEN
Nghiên cứu điển hình A có một lượng lớn token được phân bổ cho cơ sở người dùng của nó ở mức 27%, điều này là tốt vì nó chỉ ra rằng công chúng có cơ hội nhận được khá thông qua launchpads và các phương tiện có thể truy cập công khai khác.
Việc phân bổ 33% cho hệ sinh thái của nó là rất tốt, đó là một số tiền không quá cao hoặc thấp, điều đó là bình thường. 33% đến với nhóm phát triển cũng là một sự phân bổ tốt do tầm quan trọng của công nghệ trong bất kỳ dự án tiền mã hóa nào.
Việc bán private ở mức 10% cũng phù hợp vì nó không cao hơn mức phân bổ công. Thông thường đối với một số dự án có quy mô phân bổ tư nhân gần giống như phân bổ công, đây không phải là một động thái tuyệt vời. Trao cho các nhà đầu tư đại chúng một phần của dự án lớn như các nhà đầu tư tư nhân, thường là các khoản đầu tư mạo hiểm, không phải là một động thái phi tập trung.
Phân bổ của các thành viên cộng đồng ở mức 5% là tốt vì rất có thể đây sẽ là phần thưởng được cung cấp cho các thành viên củng cố cộng đồng. 10% đi cho treasure là tốt. 2% được phân bổ cho Pháp lý và Cố vấn có ý nghĩa vì dự án đã không phân bổ quá nhiều cho nhà phát triển mà một số dự án có xu hướng thực hiện.
KẾ HOẠCH HƯỞNG LỢI
Lịch trình kiểm tra từ nghiên cứu điển hình A của tokenomics hoạt động tốt và là một tiêu chuẩn của ngành. Các nhà đầu tư private thường có thời gian giao dịch lâu hơn, ví dụ: 9 – 16 tháng. Điều này tránh cho các nhà đầu tư mở khóa một lượng lớn thanh khoản và bán phá giá cho các nhà đầu tư bán công khai.
Các nhà đầu tư bán công khai có 20% mở khóa tại TGE, tiếp theo là phát hành hàng tháng 20%
Lịch trình đánh giá công khai này hoạt động tốt, với cấu trúc phổ biến là 25% mở khóa tại TGE, tiếp theo là 25% hàng tháng. Chiến lược mở khóa này đảm bảo rằng các token mở khóa theo cách tránh việc bán phá giá lớn khiến giá không ổn định.
SỬ DỤNG TOKEN
Mặc dù chúng tôi không được phép tiết lộ thông tin đầy đủ về dự án, nhưng tiện ích token của mẫu A hoạt động tốt cho việc sử dụng token tổng thể của nó. Các dự án bắt buộc phải thêm tiện ích theo cách duy trì việc sử dụng token theo thời gian và thu hút khán giả của nó thông qua các trường hợp sử dụng, giúp dễ dàng hỗ trợ, cũng như tăng thêm giá trị cho chiến lược và mục tiêu của doanh nghiệp. Nguồn cung cấp token của A nằm ở mức 100 triệu, điều này sẽ rất khó để chứng minh cho một dự án có token không có tiện ích. Các dự án có tiện ích tốt cũng quản lý để tránh bán tháo ồ ạt do sự phấn khích quá mức của cộng đồng về những gì token có thể cho phép họ làm.
NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH B: YẾU(ẢNH 2 + 3)
Nghiên cứu điển hình B được coi là một token tồi vì phân bổ chung các token và Lịch trình vesting của nó.
PHÂN BỔ CHUNG CÁC TOKEN
Vòng seed và vòng private có tỷ lệ tương ứng là 5% và 14% nhưng rất giống nhau vì cả hai đều thường được phân bổ cho các nhà đầu tư mạo hiểm, vì vậy chúng tôi sẽ kết hợp chúng, điều này có nghĩa là 19% sẽ dành cho các nhà đầu tư mạo hiểm. Lá cờ đỏ nhấp nháy sáng khi bạn lưu ý rằng 2% rất nhỏ được cung cấp cho công chúng so với 19% cho các bên tư nhân. Tỷ lệ giữa nhà đầu tư tư nhân và nhà đầu tư công là một sự tương phản khó chịu vì nó làm suy yếu cộng đồng một cách mạnh mẽ.
Sự chênh lệch về quyền sở hữu dự án giữa các đối tác tư nhân và dự án không trao quyền cho cộng đồng trong việc đưa ra các quyết định cho phép dự án này hoạt động theo cách thức phi tập trung thực sự. Nó cũng cho thấy sự thiếu tin tưởng với các thành viên của nó hoặc thiếu hiểu biết về cách kết hợp các mã thông số với nhau. Trong khi VC được coi là động lực để cung cấp tính thanh khoản hỗ trợ rất nhiều dự án thành công ở giai đoạn đầu, thì công nghệ Web3 đã đặt cộng đồng vào vị trí trở nên quan trọng như VC ở giai đoạn đầu. Nghiên cứu điển hình B không coi đó là một công cụ quan trọng cho dự án của mình.
KẾ HOẠCH HƯỞNG LỢI
Lịch trình vesting của mẫu B là vừa phải. Lịch trình chào bán công khai là 25% tại TGE và 25% sau đó là phổ biến. Lịch trình đánh giá này rất thuận lợi vì nó tránh được việc bán phá giá token có thể ảnh hưởng tiêu cực đến dự án và nó được cấu trúc theo cách không khiến các nhà đầu tư nhỏ phải chờ đợi khoản đầu tư của họ quá lâu. Tokenomics đi theo một con đường đáng ngờ với số lượng mở khóa vòng hạt giống và private tại TGE, và các giai đoạn đấu giá. Nhận 5% token tại TGE là rất thấp và không hấp dẫn đối với VC.
Nhà đầu tư được khuyến nghị tuân theo bản phát hành tuyến tính 24 tháng, dài và có vẻ như không có hồi kết. Đã có sự gia tăng các dự án với thời gian mở bán 24 – 36 tháng nhưng điều này sẽ đòi hỏi một dự án cực kỳ cạnh tranh được hỗ trợ bởi một nhà đầu tư tin tưởng vào tầm nhìn dài hạn của mình. Ngoài ra, rất nhiều điều có thể xảy ra trong tiền mã hóa trong 24 tháng nữa, ai muốn đợi lâu như vậy? Khoảng thời gian đề xuất cho một VC là khoảng 12 – 20 tháng.
NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH C : TỒI TỆ(ẢNH 4+5)
Tokenomics của mẫu C được coi là rất tệ vì phân bổ chung các token và lịch trình vesting của nó.
PHÂN BỔ CHUNG CÁC TOKEN
Tokenomics của mẫu C mắc phải sai lầm khi đưa vào rất nhiều tiêu đề không cần thiết cho cùng một chức năng. Airdrop 1% có thể được hợp nhất với 15% của hoạt động tiếp thị để trở thành 16%. Bán riêng 4,17%, vòng seed 2,00% và vòng angel 1,67% đều có thể được hợp nhất thành một cột bán private 7,84%.
Các tokenomics của Case Study C được người dùng Twitter @cobie đánh dấu trong một phân tích tương tự về một dự án khác:(ảnh 6 +7)
KẾ HOẠCH HƯỞNG LỢI
Lịch trình vesting của Case Study C thật khủng khiếp.
Angel, seed và private có mở khóa chấp nhận được tại TGE và lịch thi đấu chung. Vấn đề lớn nhất mà tokenomics này gặp phải là lịch trình bán hàng công khai. 67% tại TGE và 1 tháng Vesting! Mặc dù phân bổ của đợt bán công khai chiếm 0,83% toàn bộ phân bổ mã thông báo, 67% TGE sẽ dẫn đến việc các nhà đầu tư bán lẻ lấy quá nhiều thanh khoản ra khỏi hệ thống và cuối cùng dẫn đến sự cố token.
Là một nhà đầu tư bán lẻ, điều này có nghĩa là giá trị quyền sở hữu token của bạn có thể bị pha loãng trong vòng 60 ngày. Không có lý do chính đáng tại sao 67% giá trị của token nên được phát hành tại TGE. Nó có thể chỉ ra một nhóm thiếu kinh nghiệm trong việc tạo thuật ngữ ký hiệu và cuối cùng là một nhóm không hiểu rõ về không gian để khuyến khích đầu tư vào dự án này.
KẾT LUẬN
Tokenomics đóng vai trò quyết định với sự thành công của dự án. Một đội ngũ phát triển thiếu kinh nghiệm về kinh tế học token có thể khiến một dự án tiềm năng thành một cơn ác mộng thực sự.
Dịch từ Hackernoon (Binh Pham)
